Op de bank met Mariska

Over uitstelgedrag en hoe dit ons wil beschermen tegen pijn

In deze aflevering zit ik virtueel op de bank met Mariska Bosch. Mariska is coach, therapeut én leerkracht, en alsof dat nog niet genoeg is, mag ze zichzelf ook nog eens de oprichter van Inspire2teach en de Mindfitschool noemen. Ze begeleidt dagelijks leerkrachten, hulpverleners, coaches en jongeren bij het vinden van een balans tussen energie en rust. Omdat ik om me heen merk dat juist in deze uitdagende tijd het voor veel jongeren lastig is om gemotiveerd te blijven, heb ik Mariska gevraagd om vanuit haar expertise met mij in gesprek te gaan over ja wel, uitstelgedrag. Dus ben jij ook zo’n eeuwige uitsteller en kun je wel wat tips gebruiken? Ga er dan maar lekker voor zitten en schrijf vooral mee!

Het ligt niet altijd aan jezelf

In de tien jaar dat Mariska werkte als jeugdtherapeut heeft ze heel veel jongeren mogen helpen. Toch was het niet altijd vanzelfsprekend dat haar hulp de oplossing was voor hun problemen: vaak lag het probleem namelijk niet aan henzelf, maar aan hun omgeving. Je kan zelf nog zo gedisciplineerd zijn, maar als je een inspiratieloze leraar voor de klas hebt en ouders die alsmaar ruziën, wordt het echt lastig om jezelf van je beste kant te laten zien. Mariska vertelt dat ze daarom gestopt is. Na tien jaar besloot ze dat ze op andere manieren jongeren en andere groepen mensen hulp kon bieden en richtte ze de Mindfitschool en Inspire2teach op. Leerkracht is ze nog steeds: met groot plezier geeft ze een keer in de week les aan groep 8 en bereidt ze haar leerlingen voor op het voortgezet onderwijs.

Pijn vermijden

Uitstellen, we doen het allemaal weleens en de een misschien meer dan de ander. “Gewoon beginnen, niet afwachten!” hoor je vaak als ‘’tip’. Ja, lekker makkelijk om te zeggen. Maar dat had je zelf waarschijnlijk ook wel bedacht 😉 Je weet dat je het vertoont, maar waar komt dat uitstelgedrag eigenlijk vandaan? Mariska vertelt dat wat je doet vanuit de psychologie een copingstrategie genoemd kan worden: dat is de manier waarop je omgaat met lastige situaties en problemen die voorkomen in je leven. Zoals Mariska zelf zegt: de ‘shit’ die bij het leven hoort. Dat kunnen grote dingen zijn, maar ook kleine zoals het inleveren van een opdracht, het maken van een werkstuk of het doen van de afwas.

Wij mensen zijn gemaakt om onszelf te beschermen, vertelt ze. We willen veilig blijven en vermijden daarom pijn. Niet alleen fysiek, maar ook mentale pijn zoals een onprettig gevoel. Daarnaast probeert ons brein koste wat het kost energie te besparen. Dat is waar al die smoesjes vandaan komen: je bent moe, je hebt er geen zin in, je moet nog andere dingen doen of het is niet zo belangrijk… Allemaal excuses die je voor jezelf maakt om die energie maar te besparen.

Korte termijn fijn, lange termijn pijn

Op die manier houd je jezelf natuurlijk voor de gek: Ja, als je nu niet hoeft te studeren voor dat tentamen voel je je even fijn, maar over een paar dagen baal je als een stekker dat je jezelf niet aan het werk hebt gezet. Andersom vind je het misschien saai, vermoeiend of niet prettig als je ermee bezig bent, maar als je dan klaar bent geeft het juist een fijn gevoel. Wat betreft Mariska mag het dan ook op een tegeltje komen te staan: korte termijn fijn, lange termijn pijn.

Iedereen is anders

Natuurlijk verschillen mensen heel erg in discipline. Je kan vanaf je geboorte of door je opvoeding heel gedisciplineerd zijn, waardoor je minder uitstelgedrag vertoont. Of je hebt je ouders altijd keihard zien werken en daar ook de negatieve gevolgen van ervaren, waardoor je juist niet de behoefte hebt om heel gedisciplineerd te werk te gaan. Mariska is naar eigen zeggen inmiddels erg gedisciplineerd, maar ook lang niet in alles. Als het gaat om haar eigen werk is haar discipline hoger dan ooit. Maar in het huishouden? Ze lacht. Daar hoef je niet mee aan te komen.

Ze vertelt dat je mate van discipline ook afhangt van je leefstijl en hoe goed je zorgt voor jezelf. Voldoende slaap en gezonde voeding zijn key. Als dat niet goed is, heb je gewoonweg niet voldoende energie om allerlei taken af te krijgen. Logisch! In haar persoonlijke leven ziet Mariska ook dat een ongezonde leefstijl behoorlijk van invloed is op je discipline: als zij flink aan de wijn heeft gezeten, merkt ze ook dat het bijzonder lastig wordt om te focussen. Hetzelfde met suiker: als je er heel veel van eet of drinkt heb je heel even heel veel energie, maar al snel kak je helemaal in. Let er maar eens op!

Nagaan van keuzes

Dé tip om uitstelgedrag tegen te gaan? Volgens Mariska is het belangrijk om na te denken over de keuzes die je maakt. Ga eens een week lang elke avond tien minuten nadenken over alle keuzes die je die dag hebt gemaakt. Dat begint al bij het uitzetten van je wekker, vertelt ze. Ben je opgestaan of blijven liggen? Heb je je telefoon erbij gepakt of heb je eerst gedoucht? Op een dag maak je wel honderden keuzes. Belangrijk daarna is om na te gaan of je een goede keuze hebt gemaakt. ‘Ja, maar hoe dan?’ denk je nu misschien.

Ik vroeg het Mariska ook. Wat haar helpt, is om na te gaan wat er was gebeurd als ze de keuze niet had gemaakt. Dus stel je bent anderhalf uur langer in bed blijven liggen: wat was er gebeurd als je dat niet had gedaan? Dan had je die tijd aan zoveel andere dingen kunnen besteden. Het is dus nuttig om stil te staan bij de keuzes die je maakt en vooral om te bedenken of een keuze je op de lange termijn gelukkig maakt of je alleen even gelukkig laat voelen op de korte termijn. Your choice!

Doelen stellen

Als je dat stukje bewustzijn hebt, ben je al een heel eind. Maar Mariska vertelt dat ook het stellen van doelen én het vieren van behaalde doelen een belangrijk proces is. Misschien is je doel om een diploma te halen of een groot werkstuk af te schrijven. Dat zijn beide best grote doelen, vinden Mariska en ik. Het is daarom handig om tussendoelen te stellen: om je werkstuk af te krijgen, moet je eerst een hoofdstuk klaar hebben. Tadaa, tussendoel! Zo moeilijk is dat dus niet, en het helpt je wel om gedisciplineerd te blijven.

Eerst studeren, dan feesten

Ook Mariska is jong geweest: uitgaan, drinken, feesten… Het hoort er allemaal bij en dat soort leuke, ontspannende dingen moet je jezelf absoluut gunnen. Haar tip: beloon jezelf! Koppel iets wat je leuk vindt om te doen aan een taak die je af moet hebben. Heb je vanmiddag dat verslag af, dan mag je vanavond naar dat feestje of gezellig met vrienden of vriendinnen uit eten. We zijn het erover eens dat de leuke dingen in het leven nog leuker zijn als je niet steeds dat stemmetje in je achterhoofd hoort dat zegt ‘ja maar…je moet nog van alles doen.’ Als je al je taken af hebt, voel je je veel vrijer en kun je met een gerust hart genieten van gezelligheid 😉

Wees brutaal

Het klinkt misschien gek, maar brutaal zijn kan je discipline ook flink verhogen. Mariska heeft in haar tijd op de PABO vaak meegemaakt dat ze een opdracht moest maken die totaal niet overeenkwam met het leerdoel dat daaraan was gekoppeld. Tja, dat is nu eenmaal zo, zul je denken. Je moet de opdracht toch maken. Maar wat als je nou naar de docent stapt en vraagt of je op een andere manier mag proberen het leerdoel te bereiken? Mariska en ik zijn het erover eens: nee heb je, ja kun je krijgen. Het is het proberen waard!

Gouden tip

Mariska heeft al heel wat boeken gelezen over dit onderwerp en alles wat erbij hoort. Wat je volgens haar echt moet lezen? ‘Verboden voor ouders’ van Gijs Jansen en ‘De zeven eigenschappen die jou succesvol maken’ van Sean Covey.
Dat het een dooddoener is weet ze, maar dat maakt deze afsluiter niet minder goed: just do it!